راه شاهی - تخت جمشید

راه شاهی

قسمت غربی راه شاهی از شوش به سارد و لیدی میرسد. قسمت شرقی راه درون ایران است و از شوش به اکباتان و ری و پارت و قسمتهای شرقی امپراطوری میرود. در طول این راه کاروانسراهای متعدد و دروازه ها و پادگانهایی قرار داشته و راه از امنیت و سلامت کامل برخوردار بوده است و از طریق راه شاهی نمایندگان دربار و مردم رفت و آمد میکردند. بررسی این راه را از غربی ترین نقطه آن شروع میکنیم.

قسمت اول: در حد فاصل لیدل و فریجیا 520 کیلومتر راه بود که در آن 20 کاروانسرا وجود داشت.

قسمت دوم: راه شاهی بعد از فریجیا به رودخانه هالیس میرسد. در این محل یک گذرگاه مهم قرار داشت و رفت و آمد کنترل میشد.

قسمت سوم: راه شاهی با عبور از رودخانه هالیس به کاپادوکیه میرسد. در این مسیر 572 کیلومتری، 28 کاروانسرا وجود داشت.

قسمت چهارم: پس از 86 کیلومتر دیگر به سیسیلیا میرسد. در این مسیر دو دروازه کنترل قرار داشت.

قسمت پنجم: در کنار راه خشکی در مرز سیسیلیا و ارمنستان، رودخانه یوفریت قابل کشتیرانی است. در ارمنستان در طول مسیر 310 کیلومتری، 15 کاروانسرا و یک گذرگاه کنترل قرار داشت.

قسمت ششم: در ارمنستان تا سرزمین ماتین 34 کاروانسرا در مسیر 753 کیلومتری قرار داشت.

قسمت هفتم: در ملتین 4 رودخانه قابل کشتیرانی وجود دارد که به خاطر شدت جریان قابل عبور نبودند. اولی تیگریس، دومی و سومی به نام مشترک زاباتوس و چهارمی گیندس میباشد.

قسمت هشتم: از آنجا وارد سرزمین سیسین میشود و پس از طی 243 کیلومتر با 11 کاروانسرا به رود کرخه میرسد. این رود قابل کشتیرانی است و به شهر شوش می آید.

اگر این مسیر را درست طی کرده باشیم، از شوش تا سارد 2500 کیلومتر راه بوده است. در صورتیکه هر کاروان در روز، 30 کیلومتر راه طی میکرده، برای طی کل این مسیر 19 روز زمان لازم داشت. این مسیر احتمالا خیلی قدیمی بوده زیرا اگر هخامنشیان آنرا مساختند از شوش به بابل و سپس به یوفریت پایتخت یایالیا میرفتند. تیگریس در میان جاده مرکز حیات آشوریها میباشد. بنابراین امکان دارد این قطعه از راه توسط آشوریان برای ارتباط نینوا به شوش ساخته شده باشد.

البته اهمیت کار هخامنشیان به اداره این راه است نه اینکه آنها این راه را هموار کرده باشند. شهرهای مهم اپیس و اربیل در این مسیر و غرب نینوا در مسیر تیگریس شهر امیدیه مرکز ملیتن قرار دارد. بین سیسیلیا و کاپادوکیه رشته کوه آنتیتاروس قرار دارد. آخرین شهر سیسیلیا، کومانا میبود. بعد از این شهر کاپادوکیه کشور کنونی ترکیه شروع میشود. در این محل، مسیر جاده مشخص نیست ولی احتمالا از مرکز کشور باستانی هیتی به نام هاتتوساس میگذشته. شهر هالیس در کنار آنکارای کنونی قرار دارد که یکی از گذرگاههای کنترلی در آن قرار داشته. از آنجا به مرکز کشور فریجیا به نام گردیوم میرسیدند. جاده در این محل، حفارس شده و عرض 6 متری آن کاملا مشخص است. بعد از عبور از پسیونوس به سارد میرسیدند.

چاپارها یا قاصدان حکومتی با سرعت در این جاده ها حرکت میکردند. از طریق لوحهای بدست آمده میدانیم مسیر تخت جمشید به سمت یاسوج در محل دروازه پارس، 552 کیلومتر با 23 کاروانسرا بود. راهی که بابل را به اکباتان میرساند، در کنار شهر اپیس، راه شاهی را قطع میکرد. این مسیر به شهر مقدس زرتشتی ری میرسید و از آنجا به سرزمینهای شرقی میرفت.

ادامه این راه که به سمت شرق میرفت و بعدها به نام جاده ابریشم معروف شد. جاده ابریشم راهی است که مدیترانه را به چین میرساند. این نام از صده یک به بعد از میلاد در زبانها افتاد ولی از سالیان قبل استفاده میشد. در صده ششم قبل از میلاد از بابل به اپیس و اکباتان می آمدند و از حوالی ساوه امروزی به سمت ری میرفتند. از ری به سمت ساتراپی پارتیا و. سپس به قومس میرسیدند که نزدیک دامغان امروزی است. از آنجا با عبور از رشته کوه البرز به توس میرفتند و این قسمت از میان صحرا میگذشت. از توس جاده دو شاخه میشد. شاخه جنوبی به هرات و قندهار میرفت و به دره کابل و پنجاب میرسید. شاخه شمالی به سمت صحرای کاراکون و شهر مرو میرفت. از مرو از طریق امودریا به سمرقند، بلخ، مزارشریف و کندور میرسید. این مسیر توسط اسب یا شتر طی میشد و جاده به سمت شمال نیرود، ارتفاع میگیرد. در محلی به نام برج سنگی ارتفاع جاده به 4723 متر از سطح دریا میرسد. از خونجراب قسمت شرقی جاده ابریشم شروع میشد و تا چین ادامه می یافت.

منبع : www.iranatlas.info

محمد ::: چهارشنبه 91/3/3::: ساعت 3:30 عصر

نظرات دیگران: نظر

لیست کل یادداشت های این وبلاگ